درباره تقوا

از این سفر هم باز آمدیم؛ با تجربیاتی تازه. و وارد ماه رمضان می شویم، ماه تقوی. به تقوی نامه امیر مومنان، علی علیه السلام مراجعه کردم. از زبان او بشنوید در وصف متقین:

"فی الزلازل وقور، و فی المکاره صبور، و فی الرخاء شکور. لا یخیف علی من یبغض، و لا یاثم فیمن تحب... لا یدخل الباطل و لا یخرج من الحق..."

"در زلزله ها و طوفانها، سنگین و پابرجاست و در ناگواریها صبور و در آسایش، شکور. بر آنکه دوستش نمی دارد ستم نمی کند و بخاطر کسی که دوستش دارد مرتکب گناه نمی شود... به باطل در نمی آید و از حق به در نمی رود."

آنچه که به آدمی سنگینی می بخشد و او را از اینکه دستخوش طوفانها شود نجات می بخشد، تقواست. "خداوند سکینه خویش را بر رسولش و مومنان نازل فرمود (فتح/26). " یکی از اوصاف خداوند این است که تغیر احوال در او راه ندارد و مانند ادمیان از حالی به حالی نمی شود. ملول نمی شود تا تفریح بطلبد بر خلاف ادمیان که احوال گونه گون دارند.

تقرب به خدا هم به این معناست که اوصاف خداوند در بنده او ظاهر تر شود. هر چه اوصاف الهی بیشتر در آدمی بدرخشد، انسان خداگونه تر شده است. قطعه آهنی را که در آتش ببریم، به تدریج صفات آتش به خود می گیرد:

چون که آهن شد ز آتش محتشم

گویدت من آتشم من آتشم

آتشم من گر تو را شک است و ظن

آزمون کن دست خود بر من بزن

رنگ آهن محو رنگ آتش است

زآتشی می لافد و آهن وش است

آهن، آهن می ماند، اما صفات آتشی پیدا می کند و آتش گونه می شود: مثل آتش می سوزاند و نور می دهد ولی آتش نیست. همان آهن است که در پرتو قرب به آتش، آتش گون شده است. همه این صفات از آن جهت در او پدید آمده است که به آتش نزدیک شده و در آن غوطه ور گردیده است.

بنده نیز هیچوقت خدا نمی شود، اما می تواند به خدا نزدیکتر شود و نزدیکتر شدن او معنایی عینی و واقعی دارد نه تشریفاتی و اعتباری. یعنی آدمی واقعا در اثر قرب به خدا صفات الهی را بهتر متجلی و منعکس می کند. بنابراین، یکی از دلایل وقور و سنگین بودن و از جا در نرفتن و در برابر حوادث و زلازل صبور بودن، قرب به خداوند است.

اوصاف پارسایان – عبدالکریم سروش