غم و شادی در متون دینی – شوخی کردن

1) کم شوخی نکنید!

از امام صادق (ع) نقل شده است كه از اصحاب خويش پرسيدند : « آيا با هم شوخي مي كنيد؟ در پاسخ گفتند: در مواردي اندك. امام (ع) فرمود: اينگونه نباشيد. چرا كه شوخ طبعي از اخلاق نيك است و تو به اين وسيله برادرت را شاد مي كني ، همانا رسول خدا مستمراً با افراد شوخي مي كرد و قصد او شاد كردن آنان بود » کافی 2/663 ش 4

(... فانّ المداعبة من حسن الخلق و إنّك لتدخل بها السّرور علي اخيك ، و لقد كان رسو ل الله (ص) يداعب الرّجل يريد ان يسرّه )

2) خدا افراد شوخ را دوست دارد.

از امام باقر (ع) نقل شده است كه: « خداوند دوست مي دارد كسي را كه در ميان جمع بدون بهره گيري از الفاظ ركيك و اهانت آميز شوخي مي كند » کافی 2/663 ش4

(انّ الله عزّ و جلّ يحبّ المداعب في الجماعة بلا رفث)

3) ادخال سرور در دل مومنان.

در این زمینه روایات فراوانی داریم که این امر را بهترین اعمال و برترین عبادات است. البته در مورد نحوه شاد کردن، علاوه بر شوخی، اعمالی مانند پرداخت بدهی یا برطرف کردن گرفتاری و اندوه مومنان هم ذکر شده است. (در این مورد به جلد دوم کافی صفحات 188 تا 192 مراجعه کنید) نمونه ای را ذکر می کنم:

از امام صادق(ع) به نقل از نياكان پاكش، از رسول خدا(ص) ، آمده است: « حقيقتاً پسنديده ترين كارها نزد خدا ، شادي بخشيدن به مؤمنان است » کافی 2/189 ش 4

(انّ احبّ الاعمال الي الله عزّوجلّ إدخال السّرور علي المؤمنين)

نتایج:

· مجموع روایات فوق بر شاد کردن مومنان به عنوان یک عمل اخلاقی موکد دلالت می کنند.

· یکی از راههای این امر، شوخی کردن ذکر شده است (در کنار برآوردن خواسته ها و حوائج مومنان) البته با این قید که از دایره ادب و اخلاق خارج نشود.

· سوالی که وجود دارد این است که آیا این تاکید بر مطلوب بودن شاد کردن دیگران، فقط تاکیدی برای "دیگران" است؟ یا نشان از این امر دارد که از نظر شریعت، رواج شادی در جامعه امر مطلوبی است؟ به نظر نمی رسد تنها مقصود معصومین، لزوم شاد بودن "عده خاصی" بوده باشد، بلکه به نظر می رسد رواج این امر در جامعه مطلوب تلقی شده است.